Kościół chrześcijański powstał ze spotkania się Dobrej Nowiny o Panu Jezusie i ludzi, którzy odkryli w Nim Chrystusa żywego i przystosowali się słowu. Konieczne jest zatem, żeby Go głosić i przyjąć.

W XVI wieku, chrześcijanie portugalscy nawiązują kontakt z Madagaskarem. Ale tylko sto lat później, Ewangelia jest głoszona przez misjonarzy jezuickich (1613 -1630), ale bez żadnych rezultatów. 

Od 1648 roku, wysiłki Misjonarze Lazarystów w Tolagnaro i Anosy są udaremniane przez agresywność francuskich osadników z którymi muszą żyć. Pomimo pojawienia się niewielkiej wspólnoty chrześcijańskiej, i napisania katechizmu malgaskiego, opublikowanego w 1657, wszystko zniknęło w 1674 roku.

Rewolucja francuska i wojny napoleońskie doprowadziły do brytyjskiego podboju Mauritiusa (1810). Spotkanie się z ambicjami gubernatora Farquhar i chęć Radamy I do otwarcia królestwa Antananarivo na zagraniczne technologie, dało możliwość głoszenia Ewangelii.         

Misjonarze z Towarzystwa Misyjnego London (LMS), znani jako nauczyciele, rozwijają szybko w Imerina system szkół, w których chrześcijańskie teksty stanowią podstawę do nauki czytania. Drukowania tekstów biblijnych po malgasku rozpoczyna się w 1827 roku.

W okresie panowania Ranavalona I (nacjonalistka, ale wspierała szkoły) zostali ochrzczeni i przyjęci do I Komunii Świętej w 1831 roku pierwsi malgasze. Wkrótce królowa odkrywa z pomocą swoich doradców, niebezpieczeństwo tej religii dla “Sacrum”, które gwarantuje jej władzę. W 1835 roku, głoszenie Ewangelii malgaszom jest zakazane, ale misjonarzy przed opuszczeniem wyspy mogą im zostawić tłumaczenia Biblii. Pomimo trzech fal prześladowań, chrześcijanie pozostający wierni, będą karmić się Słowem z Biblii i głosić Ewangelię przez 25 lat w ukryciu.

Wolność religijna

W 1861 roku, kiedy tron objął Radama II, przywrócono wolność głoszenia Ewangelii. Dzięki temu wyszła z ukrycia kilku tysięczna rzesza protestantów. Ojcowie Jezuici i Siostry świętego Józefa z Cluny osiedlili się w stolicy, gdzie zaraz otworzyli szkoły : w tych właśnie szkołach nauczają pierwszych kandydatów do Chrztu. W 1866 roku, będą wspierane przez Braci Szkolnych.

Tylko misje, oprócz różnic religijnych, zostały złapane w rywalizacji francusko-brytyjskiej: cała polityka premiera Rainilaiarivony kierowana była na utrzymanie równowagi między dwoma mocarstwami. Więc kiedy zostali ochrzczeni: królowa i on sam (1869), protestantyzm zaczął otrzymywać silne poparcie władz, ale wolność religijna była zachowana. Mała wspólnota katolicka, z ojcem Finaz i Piotrem Ratsimba – przyszłym dyrektorem Szkoły Katechetycznej obejmuje swoim zasięgiem Betsileo: tam, tak jak u Imerina, znajdujemy ścisłe powiązania szkół z Kościołem.

Trudne czasy

Trudny okres w konfrontacji pomiędzy religiami, ale również pogłębienia wiary. Podczas gdy w kwietniu 1883 zmarł ksiądz Basilide Rahidy - pierwszy kapłan malgaski, pod koniec maja wybuchła podczas pierwsza wojna między Francją i Madagaskarem. To spowodowało wydalenie misjonarzy. Młoda wspólnota pozostała z bratem Rafałem Rafiringą (FEC) z młodzieżą z Unii Katolickiej i z dyskretnym patronatem Victoire Rasoamanarivo - pięknej córka premiera i chrześcijanki o głębokiej wierze. Kiedy powrócą misjonarze z Wikariuszem Apostolskim -  Mgr Cazet, znajdą Kościele Świeckich, żyjący i lepiej zorganizowany. W ciągu najbliższych 8 lat, przy pomocy ludzi świeckich, podwojono liczbę ochrzczonych.         

Druga wojna (1894 -1895) wprowadziła system kolonialny, który gasił wszystko, co było inicjatywą świeckich. Wraz z przybyciem francuzów, niektórzy kapłani wierzyli w możliwość odwetu katolików. Ale jeśli Gallieni (1896 - 1905), agnostyk, był za sprowadzeniem misjonarzy, ale faworyzował przybycie francuskiej misji protestanckich, i nałożył ścisłą neutralność, która uspokoiła konflikty o podłożu religijnym. Jednakże, zbrojny antyklerykalizm jego następcy, V. Augagneur, zniszczył wiele szkół misyjnych, pozbawiając ponad 100 tysięcy dzieci podstaw edukacji.

Podział terenów misyjnych

Od dawna, runiczny biskup, Cazet, chciał podzielić tereny misyjne. Stało się to w 1896 roku, kiedy Misjonarze Lazaryści przybywają na południe, następnie w 1898 roku przybycie Duchaczy na północy, podczas gdy Vakinankaratra zostało przydzielone ojcom Saletynom (1899) i Betsileo dla jezuitów z północnej Francji (1901). Z nimi osiedliły się Sióstr Opatrzności, Córek Maryi i Franciszkański Misjonarki Maryi, które wniosły inną formę życia religijnego. W obszarach przybrzeżnych, trzeba było zacząć głoszenie Ewangelii w zależności od przybywania nowych misjonarzy. Szkoły miały swój udział w ewangelizacji, ale mniej niż w centrum. Na południu, w tętniącej życiem struktur tubylczych nie zostały naruszone. W przeciwieństwie, migracja wewnętrzna chrześcijan z płaskowyżu przyczyniła się do powstania wspólnot chrześcijańskich, ale w pomieszaniu z rdzenną ludnością.

Dekret z 1913, regulujący działalność religijną na Madagaskarze, położył kres samowoli administracyjnej. Ale system kolonialny podejrzewał kościoły, głównie protestancki, bycia konserwatorium sentymentów narodowościowych (malgaskich). Rozwój tajnego ruchu patriotycznego – VSL zostało odkryte w Boże Narodzenie 1915 roku, podczas wojny światowej. Zatrzymano niebawem wielu pastorów i zakonników malgaskich, podejrzewanych o podżeganie. Proces z 1916 roku, obmył ich z winy, ale to jest istotne, że zostali niebawem na nowo podejrzani.

Początek kleru malgaskiego

W ciągu 50 lat wyświęconych zostało pięciu malgaszy, ale po otwarciu Wyższego Seminarium Duchownego w Antananarivo (1917), w 1925 roku zostało wyświęconych dziewięciu nowych kapłanów. To był początek rodzimego duchowieństwa, zwłaszcza z Centrum, którego działalność stopniowo zaczęła kierować życiem Kościoła. Okres międzywojenny to czas rozwoju misji, które stopniowo zaczęły obejmować całe terytorium. Liczba Wikariatów Apostolskich zwiększa się i od 1932 ich biskupi spotykają się co roku. W 1939 roku, Wikariat Miarinarivo powierza się biskupowi Ignacemu Ramarosandratana, pierwszemu biskupowi malgaskiemu. Przybywają Karmelici, Siostry Réparatrices, Benedyktyni, aby dawać świadectwo życia kontemplacyjnego. Jeśli po stronie protestanckiej znajdujemy dynamiczną jedność, to stosunki z katolikami praktycznie nie istnieją. Jednak, gdy prawo do organizacji w 1937 roku jest uznawane przez malgaszy, zostały założone pierwsze chrześcijańskie związki międzywyznaniowe.

Klęska Francji w 1940 roku prowadzi system Vichy, który zerwał z republikańskim sekularyzmem pomagając szkółom religijnym i umożliwiając nauczanie religii w szkołach publicznych: wielu duchownych i świeckich stało się wasalami Pétain. Ale wylądowanie na wyspie Brytyjczyków (maj 1942), okupacji wyspy, narodziny tajnych stowarzyszeń (Jiny, Panama), wolna Francja i ciężki udział w wysiłkach wojennych, stopniowy powrót żołnierzy malgaskich blokowanych we Francji podczas wojny, wszystko to stawia pod znakiem zapytania kolonizację i doprowadziło do powstaniu w 1947 roku. Tragiczny moment dla patriotów i ludzi uwikłanych w walkę. Kościół doznał wielu zniszczeń, ale pracował na rzecz pojednania i swojej przyszłości. Wzrasta liczba kapłanów malgaskich, którzy otrzymują nowe obowiązki. Szkolenie działaczy chrześcijańskich, wspierane przez Centrum Międzydiecezjalne, staje się priorytetem na wyspie, która idzie w kierunku niepodległości, dla których biskupi uznają zasadność wszelkich starań, bez przemocy, aby to osiągnąć (listopad 1953). Ogłoszenie Republiki w 1958 roku i niepodległość w 1960 roku, nominacji biskupów w Antananarivo i Fianarantsoa, pokrywa się z otwarciem Soboru Watykańskiego II, który sobie wyjaśni, co się działo i opracuje nowe wytyczne dla przyszłych działań Kościoła.

O. Bruno Hübch